The accidental Hero

Enige verbijstering was toch wel mijn deel toen ik gisteren hoorde dat Hero Brinkman uit de PVV-fractie stapt maar wel zijn Kamerlidmaatschap behoudt. Geen verbijstering omdat hij Geert de rug toekeert - hoe lang kun je binnen een fractie een royal pain in the ass blijven - maar vanwege zijn argumentatie. En dan heb ik het niet over het alsmaar repeterende geroeptoeter over de democratisering van de PVV; dat was natuurlijk een volstrekt kansloze operatie, en dat wist Brinkman ook wel. De PVV is Wilders en Wilders is de PVV en dus is die beweging al maximaal gedemocratiseerd. De leden hebben binnen de PVV meer invloed dan bij welke partij dan ook: ze bepalen de politieke lijn, benoemen de leider, stellen de volledige lijst vast en schrijven zelfs de vele tweets die namens de PVV verschijnen. Jammer genoeg is er maar één lid, Geert Wilders zelf, maar een kniesoor die daar op let.

Die kniesoor gaat nu dus in zijn eentje verder, omdat hij vindt dat de PVV bevolkingsgroepen te veel over één kam scheert. Brinkman kent namelijk heel veel volledig 'geassimileerde' moslims en de meeste Polen zijn eigenlijk ook best wel okee. En daar was mijn verbijstering. Natuurlijk, altijd mooi als iemand vindt dat de PVV moslims en midden- en Oost-Europeanen te veel wegzet als een blok van enge terroristen danwel dronken overlastbezorgende baantjesafpakkers, maar was dat niet een beetje laat, Brinkman? Het over een kam scheren van bevolkingsgroepen is vanaf de oprichting de core bussiness, de raison d'être van deze beweging. Als het Brinkman zo tegen de borst stuitte, wat deed hij dan in godsvredesnaam bij die club?

Het kan dan ook nauwelijks anders dan dat er een andere reden achter zijn vertrek zit: hij is het zat om in de relatieve anonimiteit achter de geblondeerde rug van Wilders te moeten opereren. Hij wil zelf in de schijnwerpers. Dat is hem gisteren gelukt, en zolang dit kabinet er zit zal hem dat wel blijven lukken. Maar daarna is het afgelopen. Er is in het politieke spectrum geen plek voor een PVV-light, dat heeft het debacle van Trots op Nederland wel laten zien. En dan het Rita Verdonk nog heel wat meer voorkeurstemmen vergaard dan de lousy 18.000 van Brinkman, wiens 'zelfverdiende zetel' getalsmatig uit niet meer dan hooguit twee stoelpoten bestaat.

Alle partijen zullen politieke loopgraven moeten verlaten

Ruim honderd jaar geleden zat de Nederlandse politiek muurvast, met grote maatschappelijke onrust als gevolg. Het toenmalige 'rechts', de confessionele partijen, eisten gelijkberechtiging van het bijzonder onderwijs. 'Links' (alles wat niet confessioneel was) streefde een uitbreiding van het kiesrecht en sociale hervormingen na. Elkaars verlangens vonden ze maar niets. Het was een van de bronnen van de 'antithese', de polarisatie van de politiek op basis van het geloof.

 

Met de instelling van twee 'Pacificatiescommissies' (een voor beide kwesties), bestaande uit de leiders van alle politieke partijen, werd een oplossing gevonden: er vond een uitruil plaats tussen beide kampen. Rechts kreeg zijn financiële gelijkstelling van het onderwijs, links zijn algemeen (mannen)kiesrecht, hetgeen bij de Pacificatie van 1917 werd bekrachtigd. Gevolg: de antithese werd op termijn verlaten en coalities tussen confessionelen en liberalen werden mogelijk.

Klinkt deze situatie bekend? Ook nu zijn er grote politieke stromingen die hervormingen nastreven, die door een andere stroming worden geblokkeerd. Het huidige rechts, VVD en CDA, ambieert bijvoorbeeld de hervorming van de arbeidsmarkt (met D66 en GroenLinks), maar traditioneel links (PvdA, SP en de - in dit geval linkse - PVV) blokkeren deze. Links wil de hypotheekrenteaftrek aanpakken, maar dat wordt weer geblokkeerd door rechts. En daarmee blijven noodzakelijk geachte moderniseringen uit, waardoor Nederland nog lang in de begrotingsproblemen kan blijven verkeren.

Probleem is dat deze hervormingen volledig zijn gepolitiseerd, waarbij elke nuance is verdwenen. Aantasting van de hypotheekrenteaftrek zou volgens rechts tot een ineenstorting van de woningmarkt leiden, hetgeen ontelbare huizenbezitters in de financiële afgrond zou drijven. Hervorming van de arbeidsmarkt leidt volgens traditioneel links onherroepelijk tot het degraderen van werknemers tot loslopend wild, met verlies van elke rechtsbescherming. Kortom, alles blijft zoals het is.

Deze verstikkende wurggreep is de reden dat er fors bezuinigd moet worden, omdat deze zorgt voor relatief hoge arbeidskosten en dus economische concurrentienadelen, en een hoge woningprijs, gekoppeld aan een enorme private schuld en hoge overheidsuitgaven vanwege de belastingteruggaaf. Oplossingen zonder grondige hervormingen zullen volgens economen onnodig duur en weinig effectief zijn, aangezien zij de bron van de kwetsbaarheid van de Nederlandse economie niet aanpakken. Bij iedere economische tegenslag zal een zittend kabinet weer moeten 'ombuigen'.

Er zit maar een ding op: de politieke loopgraven moeten worden verlaten. Veto's, van welke partij ook, moeten worden losgelaten. Dat valt niet mee, omdat politieke partijen zich met deze embargo's hebben geïdentificeerd. CDA en vooral VVD zijn de partijen van de huizenbezitters, PvdA, SP en PVV kampioen van de rechtsbescherming van de werknemer. En, hoewel de PVV het VVD-CDA-kabinet gedoogt, is er programmatisch sprake van uitsluiting: er gebeurt op dit terrein tot nu toe helemaal niets. Er zijn twee nieuwe antitheses, op basis van beide noodzakelijke hervormingen.

Begin vorige eeuw werd er een oplossing gevonden door de splijtende kwesties te depolitiseren. Minister-president Cort van der Linden - door premier Rutte veelvuldig als grote voorbeeld aangehaald - wilde als 'eerlijk makelaar' de patstelling doorbreken en slaagde daar ook in, met de genoemde Pacificatiecommissies. Het schiep de ruimte om de antithese te verlaten, waardoor 'links' en 'rechts' elkaar niet langer principieel uitsloten.

Een zelfde oplossing zou nu gekozen moeten worden, al is er geen vier jaar tijd, zoals in 1913-1917. Maar dat hoeft ook niet. De oplossingen liggen allang op tafel; ze moeten alleen nog geaccepteerd worden. Daarvoor is het nodig dat Rutte zich boven de partijen stelt, en zich gelijk zijn grote voorbeeld als een 'eerlijk makelaar' opstelt om beide noodzakelijke hervormingen door te voeren.

Dat zal pijn doen in Den Haag, maar die pijn wordt wel gelijk verdeeld. En het levert nóg wat op: de mogelijkheid dat de moderne antithese van tafel gaat en links en rechts weer samen kunnen regeren, waardoor niemand meer afhankelijk hoeft te zijn van de gedoogsteun van een wispelturig buitenbeentje.

© Trouw 2012

Spekman, bedankt!

Arme, arme PvdA. Door de geniale vondst van kersvers partijvoorzitter Hans Spekman moeten de 'gewone' partijleden bepalen wie de nieuwe fractievoorzitter wordt. Waarom weet niemand, want wanneer er eindelijk weer eens verkiezingen zijn (ik gok zo rond oktober) moeten diezelfde gewone leden stemmen voor een nieuwe lijsttrekker. Een schertsvertoning nu dus, volstrekt overbodig. Waarom niet gewoon de CDA-lijn gevolgd (echt waar, de christendemocraten doen ook weleens wat goed!) en even wachten met het met veel bombarie op het schild hijsen van iemand die op zijn best een tussenpaus wordt? Het is goddorie maar een fractievoorzitter, een primus inter paris die gekozen moet worden. Dat kan de PvdA-fractie, die toch best bestaat uit verstandige lieden, heus wel zelf beslissen.

Maar goed, de partijleden moeten aan de bak. Kiezen tussen Albayrak, Samson, Van Dam, Plasterk en dark horse Jacobi. Op basis waarvan eigenlijk? Inhoudelijke verschillen zijn er nauwelijks of niet - en als die er wel zijn moet de eigenaar van de afwijkende ideeën subiet geroyeerd worden. De vijf kandidaten hebben immers allen het verkiezingsprogram onderschreven, en da's de inhoud voor de komende paar jaar. De keuze gaat dus over heel iets anders: over wie het gezicht moet zijn van de PvdA.

Nogmaals, waarom niet gewoon even het CDA nagedaan en een tijdje gewacht? Moet de PvdA per se een gezicht hebben op dit moment? En, moet iemand het gezicht willen zijn van de PvdA op dit moment? Ik moet zeggen dat ik de vijf kandidaten uitermate dapper vind om nu hun vingertje op te steken, nu grote delen van het electoraat vooral de middelvinger opsteken naar de PvdA. Een plotse wederopstanding ligt niet in het verschiet, dus een nieuwe leider mag net zo hard billenknijpen (de eigen, bij elkander, wel te verstaan) bij elke peiling als de zojuist vertrokken verlosser mocht doen. Politiek masochisme, of politieke zelfmoord?

Wie moet het eigenlijk worden? Mij is het grotendeels om het even, omdat ik er van uit ga dat we hier werkelijk met een interim-manager van doen hebben. Dat moet dus vooral een ervaren en gewicht in de schaal leggende politicus zijn, waarmee Van Dam en Jacobi afvallen. Ik zit nog te dubben of ik überhaupt ga stemmen. In ieder geval prijs ik de heer op mijn blote knieën dat het onzalige plan om ook niet-partijleden voor de politiek leider te laten stemmen bij deze verkiezing nog niet is doorgevoerd. Ik zie massa's PvdA-haters al op Jacobi stemmen om de partij het laatste zetje richting afgrond te geven...