donderdag 5 april 2012

De Stem van Van der Heiden: Vechtkabinet


Ze praten dus weer, daar in het Catshuis – en ze worden bedankt. Ik zag de Frans Duynsteetrofee al in de verte gloren, maar moet nog eventjes wachten. Al hoef ik niet al te lang geduld te hebben. Deze ‘bijzondere politieke samenwerking’, zoals Rutte zijn krakende minderheidskabinet noemt, heeft zijn langste tijd gehad. Er is een verbandje gelegd om de bijna-breuk van gisteren – maar is dat sterk genoeg om de boel bij elkaar te houden? Het lijkt me stug.

Probleem lijkt te zijn dat Wilders wel wil praten over bezuinigingen voor 2013 om het begrotingstekort onder de 3% te krijgen, maar niet over hervormingen op langere termijn, zoals het zorgstelsel, het ontslagrecht en de woningmarkt. Daarmee wordt het dooronderhandelen hoogstwaarschijnlijk een drukverbandje, dat nooit bestand is tegen de open breuk van de economische toekomst. Het zal Rutte en Verhagen zo langzamerhand wel duidelijk worden dat er met de PVV als het erop aan komt eigenlijk geen zaken te doen is.

Daarmee kan de onderhandelingsbreuk wel gelijmd zijn, maar ligt het onderliggende probleem er nog even scherp. Een kwestie van geduld dus voor het kabinet uitglijdt over de eerste de beste bananenschil. Het is natuurlijk koffiedik kijken – maar wel met een licht wetenschappelijk sausje. Want, hoewel de geschiedenis zich in tegenstelling tot het populaire gezegde eigenlijk nooit herhaalt, is er wel een historisch precedent.

In 1981 waren CDA en PvdA door de kiezers tot elkaar veroordeeld om samen (tuurlijk, met D66 als glijmiddel) een kabinet te vormen. Met opgewekte tegenzin. CDA-leider Van Agt was net bijgekomen van een jarenlange vernedering onder Den Uyl; de PvdA-leider moest er niet aan denken om te moeten dienen onder de antipoliticus Van Agt. Maar het moest toch. En, na maandenlange onderhandelingen kwam er zelfs een kabinet uit – de beëdigingsfoto liet al zien tegen welke heug en meug. Maar toen werd de economische wind nog killer en moest het regeerprogram worden bijgesteld – en viel het kabinet al voor zijn presentatie in de Kamer. De breuk werd gelijmd en het ‘vechtkabinet’, zoals het al snel heette, toog aan de slag. Nou ja, aan de slag, het viel uiteindelijk definitief na een half jaartje.

Het lijkt verdacht veel op wat er nu gebeurt. Economische tegenwind, en één van de partners die helemaal geen zin heeft om te hervormen omdat de eigen achterban te veel in de knel komt. Ik voorspel: áls ze er al uitkomen, dan is het van korte duur. Want het kabinet kan dan wel harmonieus zijn, met de PVV is er overduidelijk een vechtrelatie. En vechtrelaties duren in de politiek nooit zo lang als in menig privéleven.
(Geschreven en geplaatst op 30 maart)

De Stem van Van der Heiden gereanimeerd!

In politiek spannende tijden verschijnt op de nieuwssite van de Radboud Universiteit steevast mijn blog 'De Stem van Van der Heiden'. Met de perikelen van afgelopen week rond de Catshuisbesprekingen is het blog weer gereanimeerd. Maar ja, de internetangst van de bestuurders van de RU heeft ervoor gezorgd dat deze alleen toegankelijk zijn voor studenten en medewerkers van de universiteit. Daarom, voor de duizenden volgers die niet aan de campus gelieerd zijn, nu ook op mijn eigen blog. Het copyright ligt echter wel bij de RU Nijmegen, denk ik... Oja, ik plaats ze maar in de volgorde van verschijnen!



De Stem van Van der Heiden: Rutte gaat doorrrrr

Het zag er spannend uit, gisteren en vanochtend, en zelfs ik – toch niet gespeend van enige parlementair historische kennis – trapte erin. Wel een mooie gelegenheid voor mij om weer eens een voorspelling te doen die niet uitkwam.
Het ‘grote duiden’ gaat nu in de richting van een zorgvuldig geënsceneerd toneelspel, nodig voor Wilders om zijn achterban te laten zien dat hij heus zijn uiterste best doet om de rechtspositie, de AOW en de hypotheekrenteaftrek van Henk en Ingrid te beschermen en Mohammed en Fatima in nog grotere mate buiten de landsgrenzen te houden. Maar eerlijk gezegd, hoe goed de PVV-leider ook is in het bespelen van de publieke opinie, ik geloof er helemaal niets van. Volgens mij hadden we hier te maken met een echte crisis in de onderhandelingen.
Niet zo gek ook, trouwens. De ingrepen die er geheid aan zullen komen, treffen vooral de achterban van Wilders. Bij de totstandkoming van dit kabinet heeft hij al de maximale rek uit zijn niet al te flexibele ruggengraat moeten halen om een programmatisch akkoord met CDA en VVD te kunnen sluiten, louter om ‘links’ niet aan de macht te krijgen. Nu moet hij dat weer doen – maar tegen welke prijs? Volledige uitverkoop van het PVV-verkiezingsprogram? Daartegenover staat dat uit de peilingen na het vertrek van Brinkman blijkt dat de magie van Wilders begint af te bladderen. Als rekensom: breuk = nieuwe verkiezingen = oppositie (want niet mee te werken) + links in het kabinet. Een duivels dilemma voor de PVV-leider. Wil hij ten onder gaan aan het verbreken van beloften aan zijn achterban of aan het langdurig veroordeeld zijn tot de oppositiebankjes door de voormalige coalitiepartners? De strop of het vuurpeloton? Hoe dan ook wordt het, in zijn eigen woorden, huilie-huilie voor hem.
Na het nachtje slapen heeft Wilders kennelijk besloten voor de eerste variant. Afhankelijk van de toezeggingen die hij heeft gekregen (waarschijnlijk toch bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking en een papieren beperking van de immigratie) roept dat echter nieuwe problemen op voor het CDA. De eisen van Wilders zijn niet te verkopen aan de toch al rap afkalvende christendemocratische achterban. Dus mochten Rutte, Verhagen en Wilders tot een akkoord komen – wat nog absoluut niet zeker is – dan wil dat niet zeggen dat dat ook nog door het huidige kabinet uitgevoerd kan worden. Een blik op de parlementaire geschiedenis leert ons dat de gebeurtenissen van gisteren de prelude voor de val van het kabinet zijn – maar daarover morgen meer.
(geschreven en geplaatst op 29 maart)